Vận đơn đường bộ là gì? Phân biệt các loại vận đơn vận chuyển

Trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, vận đơn đường bộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi cho cả người gửi và người nhận. Đây là chứng từ ghi nhận đầy đủ thông tin quan trọng như chi tiết hàng hóa, thông tin người gửi, người nhận, địa chỉ giao nhận, số lượng và giá trị hàng hóa. Để hiểu rõ hơn về vận đơn đường bộ và cách phân biệt các loại vận đơn vận chuyển, cùng Vận chuyển hàng hóa Sài Gòn 24h tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Vận đơn đường bộ là gì?

Vận đơn đường bộ là chứng từ quan trọng xác nhận việc vận chuyển hàng hóa giữa người gửi và người nhận. Chứng từ này cung cấp thông tin chi tiết về hàng hóa, hành trình vận chuyển và các điều kiện giao nhận.

Vận đơn đường bộ được sử dụng cho các phương tiện vận chuyển đường bộ như xe tải, xe container,…. Vận đơn ghi nhận và cam kết các thông tin liên quan đến quá trình giao nhận, giúp bảo vệ quyền lợi của hàng hóa và làm căn cứ để giải quyết các vấn đề phát sinh. Các dịch vụ có vận đơn đường bộ minh bạch như là: vận chuyển hàng đi Bắc Ninh, vận chuyển hàng đi Thanh Hóa, chành xe đi Nghệ An,….

Chức năng của giấy vận đơn đường bộ trong vận tải hàng hóa

Vận đơn đường bộ là tài liệu quan trọng trong vận tải hàng hóa, thực hiện các chức năng cơ bản như:

• Cung cấp thông tin chi tiết về hàng hóa, bao gồm số lượng, loại, kích thước và giá trị.
• Hỗ trợ thủ tục hải quan khi xuất nhập khẩu hàng hóa qua biên giới.
• Là cơ sở xác nhận thanh toán trong trường hợp giao hàng COD.
• Được sử dụng làm chứng từ trong các giao dịch mua bán, cầm cố và chuyển nhượng hàng hóa.

Phân loại các loại vận đơn theo căn cứ được quy định

Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, hình thức vận tải hay tình trạng hàng hóa, vận đơn được chia thành nhiều loại khác nhau để đáp ứng nhu cầu thực tế của từng trường hợp. Dưới đây là các cách phân loại vận đơn phổ biến:

Vận đơn theo phương tiện vận chuyển

Phương tiện vận chuyển hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong việc xác định loại vận đơn sử dụng. Mỗi phương tiện có đặc điểm riêng, phù hợp với các loại hàng hóa khác nhau:

• Vận đơn xe tải (Truck Bill of Lading): Áp dụng cho hàng hóa vận chuyển bằng xe tải, phổ biến trong vận tải nội địa hoặc các khu vực lân cận.
• Vận đơn container (Container Bill of Lading): Sử dụng cho hàng hóa được vận chuyển bằng container, phù hợp với lô hàng lớn hoặc cần điều kiện bảo quản đặc biệt.
• Vận đơn xe chuyên dụng (Specialized Vehicle Bill of Lading): Dành cho hàng hóa đặc biệt như hàng quá khổ, quá tải hoặc cần xe chuyên dụng (xe bồn, xe đông lạnh).

Vận đơn theo đơn vị cấp vận đơn

Tùy thuộc vào bên phát hành, vận đơn có thể mang những giá trị pháp lý và trách nhiệm khác nhau trong chuỗi logistics:

• Vận đơn của nhà vận chuyển (Carrier Bill of Lading): Phát hành bởi nhà vận chuyển, thể hiện điều khoản và cam kết giao nhận hàng hóa.
• Vận đơn của người giao nhận (Forwarder’s Bill of Lading): Được đơn vị giao nhận cấp khi họ tổ chức toàn bộ quy trình vận chuyển, bao gồm hợp tác với nhiều đơn vị vận tải khác.

Vận đơn theo tính sở hữu

Việc chuyển nhượng quyền sở hữu hàng hóa được quy định rõ trong các loại vận đơn sau đây:

• Vận đơn có thể chuyển nhượng (Negotiable Bill of Lading): Quyền sở hữu có thể được chuyển nhượng cho bên thứ ba thông qua việc ký hậu, phổ biến trong thương mại quốc tế.
• Vận đơn không chuyển nhượng (Non-negotiable Bill of Lading): Chỉ người nhận hàng ghi trong vận đơn mới có quyền nhận, thường dùng trong giao dịch nội địa.

Vận đơn theo ghi chú trên tình trạng lô hàng

Tình trạng hàng hóa khi được giao nhận là yếu tố quyết định đến nội dung của vận đơn, nhằm đảm bảo quyền lợi cho cả người gửi và người nhận:

• Vận đơn hoàn hảo (Clean Bill of Lading): Không ghi chú về khiếm khuyết, chứng minh hàng hóa đạt chất lượng tốt tại thời điểm giao nhận.
• Vận đơn không hoàn hảo (Unclean Bill of Lading): Có ghi chú về tình trạng hư hỏng hoặc bao bì không đảm bảo, thường dẫn đến tranh chấp.

 

Vận đơn theo cách thức chuyên chở

Quá trình vận chuyển và hợp đồng giao nhận hàng hóa cũng ảnh hưởng đến loại vận đơn được sử dụng:

• Vận đơn theo chuyến (Trip Bill of Lading): Áp dụng cho từng chuyến vận chuyển cụ thể, quy định rõ thời gian và địa điểm giao hàng.
• Vận đơn theo hợp đồng dài hạn (Long-term Contract Bill of Lading): Dành cho các thỏa thuận vận chuyển định kỳ, giúp giảm thủ tục hành chính và đảm bảo tính liên tục.

Các loại chứng từ vận tải đường bộ quan trọng

Để đảm bảo tính hợp pháp và thuận tiện trong quá trình vận chuyển hàng hóa, vận tải đường bộ yêu cầu các loại giấy tờ cần thiết. Những giấy tờ này không chỉ giúp quản lý hiệu quả hàng hóa mà còn bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia trong suốt quá trình vận chuyển.

Giấy tờ xe

Các phương tiện chở hàng cần có các giấy tờ quan trọng sau để đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn pháp lý và vận hành:

• Giấy chứng nhận bảo hiểm phương tiện
• Giấy phép lưu hành cho xe quá khổ, quá tải
• Phù hiệu xe chạy hợp đồng (đối với xe khách hợp đồng)
• Giấy đăng ký xe và chứng nhận kiểm định kèm tem kiểm định
• Sổ nhật trình chạy xe (đối với xe khách tuyến cố định)

Giấy tờ của chủ phương tiện

Đối với chủ phương tiện cần chuẩn bị giấy phép kinh doanh vận tải. Giấy tờ này giúp xác minh chủ phương tiện hoặc doanh nghiệp được phép hoạt động trong lĩnh vực vận tải hàng hóa hoặc hành khách theo quy định pháp luật.

 

Giấy tờ của người điều khiển phương tiện

Người lái xe cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ chứng minh năng lực và quyền hạn điều khiển phương tiện:

• Chứng nhận đào tạo vận chuyển hàng hóa chứng nhận người lái đã được đào tạo chuyên môn về vận chuyển hàng hóa, đặc biệt là hàng hóa đặc biệt.
• Giấy phép lái xe tương ứng với loại phương tiện đang điều khiển.

Các loại giấy tờ khác

Các giấy tờ quan trọng khác trong vận tải đường bộ:

• Vận đơn đường bộ (Bill of Lading): Chứng từ xác nhận thông tin hàng hóa, địa điểm giao nhận và là cơ sở pháp lý giải quyết tranh chấp.
• Hợp đồng vận chuyển (Transport Contract): Văn bản thỏa thuận quyền, nghĩa vụ, giá cước, và điều kiện vận chuyển giữa các bên.
• Giấy chứng nhận nguồn gốc xuất xứ (Certificate of Origin – C/O): Chứng nhận xuất xứ hàng hóa, quan trọng trong việc xác định tính hợp lệ và tránh gian lận.
• Giấy kiểm định chất lượng và số lượng (Quality and Quantity Certificate): Đảm bảo hàng hóa đạt tiêu chuẩn chất lượng và số lượng, thường do bên kiểm định độc lập cấp.
• Giấy phép vận chuyển đặc biệt (Special Transport Permit): Cần thiết cho hàng hóa nguy hiểm, quá khổ, quá tải để đảm bảo tuân thủ quy định an toàn.
• Hóa đơn mua bán và giấy tờ thanh toán (Commercial Invoice): Chứng từ giao dịch, xác định giá trị hàng hóa và là căn cứ thanh toán giữa các bên.

 

Giải đáp thắc mắc liên quan đến vận đơn đường bộ

Vận đơn sạch là gì?

Vận đơn sạch (Clean Bill of Lading) là loại vận đơn khẳng định hàng hóa đã được giao và nhận trong tình trạng nguyên vẹn, không có bất kỳ khiếu nại hay ghi chú nào về hư hỏng hoặc vấn đề liên quan đến bao bì. Ngược lại, vận đơn bẩn (Dirty Bill of Lading) sẽ ghi rõ tình trạng khiếm khuyết, chẳng hạn như bao bì rách hoặc biến dạng.

Vận đơn theo lệnh là gì?

Vận đơn theo lệnh (To Order Bill of Lading) là loại vận đơn mà người nhận hàng được chỉ định theo ý muốn của người gửi hoặc người nắm giữ vận đơn. Thông tin người nhận thường được ghi là “To the Order of” kèm theo tên, cho phép chuyển nhượng quyền sở hữu hàng hóa cho bên thứ ba.

Khái niệm vận đơn hoàn hảo là gì?

Vận đơn hoàn hảo (Perfect Bill of Lading) đảm bảo rằng hàng hóa không bị hư hỏng. Vận đơn này người vận chuyển sẽ không có bất kỳ ghi chú nào về bao bì hoặc chất lượng hàng hóa. Điều này xác nhận hàng hóa đạt trạng thái tốt và phù hợp yêu cầu khi giao nhận.

Vận đơn theo pháp luật hàng hải Việt Nam

Các loại vận đơn theo pháp luật hàng hải Việt Nam

• Vận đơn theo lệnh: Cho phép chuyển nhượng quyền sở hữu hàng hóa thông qua việc ký hậu.
• Vận đơn đích danh: Chỉ rõ người nhận hàng, không thể chuyển nhượng quyền sở hữu.
• Vận đơn vô danh: Không ghi tên người nhận, ai giữ vận đơn có thể nhận hàng.

Có cần phải làm thủ tục hải quan khi sử dụng vận đơn đường bộ không?

Thủ tục hải quan chủ yếu áp dụng cho hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới quốc tế. Với vận chuyển nội địa, không cần làm thủ tục này. Tuy nhiên, nếu hàng hóa được vận chuyển qua biên giới quốc gia (như giữa các nước ASEAN), doanh nghiệp phải hoàn thiện thủ tục hải quan để đảm bảo tuân thủ các quy định quốc tế.

Nếu vận đơn bị mất, tôi phải làm gì?

Khi mất vận đơn, doanh nghiệp cần nhanh chóng thông báo cho đơn vị vận chuyển và các bên liên quan để được hỗ trợ. Người gửi có thể yêu cầu cấp lại bản sao hoặc vận đơn thay thế kèm các giấy tờ xác nhận. Đồng thời, cần lập biên bản xác nhận mất vận đơn, cung cấp thông tin chi tiết về lô hàng để giảm thiểu rủi ro mất mát hoặc tranh chấp.

 

Những sai sót nào thường gặp khi lập vận đơn đường bộ?

Một số lỗi phổ biến trong quá trình lập vận đơn bao gồm:

• Thông tin hàng hóa sai lệch: Ghi không chính xác về số lượng, trọng lượng hoặc loại hàng.
• Thông tin người nhận không đầy đủ: Thiếu địa chỉ hoặc số liên lạc, gây khó khăn khi giao hàng.
• Thiếu ghi chú quan trọng: Không ghi rõ yêu cầu bảo quản đặc biệt với hàng hóa dễ hư hỏng.
• Sai chữ ký hoặc thiếu dấu xác nhận: Làm giảm tính pháp lý của vận đơn.

Vận đơn đường bộ là yếu tố quan trọng đảm bảo quá trình vận chuyển diễn ra trơn tru và minh bạch. Chuẩn bị kỹ lưỡng và xử lý đúng cách sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả vận tải và chất lượng dịch vụ. Liên hệ Vận chuyển Sài Gòn 24h để được hỗ trợ tốt nhất về vận đơn và quy trình vận chuyển!